De Rode Zee is, met name voor Europeanen, één van de populairste plekken om te gaan duiken. Hoewel duikongevallen door vissen er zelden voorkomen, is het wel oppassen geblazen onder water. Een pijnlijke hand of voet heb je snel opgelopen, want in de Rode Zee kun je een aantal relatief gevaarlijke vissoorten tegenkomen.
Steenvis
De steenvis is de meest giftige vissoort ter wereld, en komt onder andere in de Rode Zee voor. De giftige stekels van de vis bevinden zich op zijn rug, dus kijk uit waar je je handen of voeten neerzet.
Foto via Julia Sumangil
Koraalduivel
Ook de koraalduivel (en andere schorpioenvissen) is extreem giftig. Deze vissoort wordt niet langer dan 40 centimeter, maar kan uiterst pijnlijke steken uitdelen met zijn stekels.
Foto via Koolpix
Stroomroggen
De meeste stroomroggen gebruiken hun schokkracht, die vaak niet sterker is dan zo’n 40 Volt, enkel voor verdediging. Een Torpedorog gebruikt zijn stroomstoot, die met 220 Volt een stuk sterker is, ook om prooien te verlammen.
Foto via Diver Dave
Murenen
Er zijn elf soorten murenen, die tot zo’n twee meter lang kunnen worden. De meeste murenen zijn vrij aggressief, en een beet kan, door de mild-giftige slijmlaag op de huid van de glibberige roofvis, snel gaan ontsteken.
Foto via Bamb 974
Doktersvissen
De veelkomende doktersvis heeft, als verdediging tegen grote roofvissen, scherpe stekels aan de zijkant van de staartvin. Onoplettendheid bij de aanwezigheid van doktersvissen kan dus zeer pijnlijk zijn.
Foto via Imre onder water
Conus geographus
Deze zeeslakkensoort wordt slechts 20 centimeter groot, maar heeft voldoende gif om vijftien mensen te doden. De Conus Geographus jaagt namelijk met een harpoen, die ook als verdedigingswapen tegen nieuwsgierige duikers gebruikt kan worden.
Foto via Ben Naden
Doornenkroon
Deze stekelige zeester kan zo’n 40 cm lang worden, en heeft 12 tot 18 armen, waarmee de Doornenkroon over koraal en de zeebodem ‘loopt’. Een steek van de veel voorkomende Doornenkroon kan enorm pijnlijk zijn, en gepaard gaan met braken en zwellingen rond de wond.
Foto via Paul Flandinette
Zee-egels
Ook zee-egels zijn bedekt met stekels, die bij sommige zee-egelsoorten erg scherp en giftig kunnen zijn. Oppassen dus rondom het koraal, maar ook als je vanaf het strand het water inloopt.
Foto via Paul Flandinette
Bijna driekwart van het wereldoppervlak bestaat uit water, maar het leven in de zeeën en oceanen wordt het door de mens erg moeilijk gemaakt.
Uitgestorven en bedreigde vissoorten, een afname in koralen en riffen en de opwarming van het zeewater zijn slechts enkele voorbeelden van trends, die eigenlijk pas de afgelopen eeuw gestart zijn. En het omkeren ervan lijkt nu al onbegonnen werk. Het grootste probleem is namelijk dat er meerdere oorzaken zijn voor de huidige bedroevende situatie.
1. Overbevissing
Overbevissing is volgens veel marinebiologen het meest schadelijk voor het leven in de zeeën en oceanen. Met name het ondoordacht en op enorme schaal bevissen van visrijke gebieden geeft de onderwaterwereld een dusdanige knauw, dat deze behoorlijk uit balans raakt. En bij onbalans zijn er altijd diersoorten die hun evenwicht verliezen. De afgelopen jaren zijn er al meer dan vijftig vissoorten uitgestorven.
Grootschalige bevissing, afbeelding via Animalfreedom
2. Achtergelaten visnetten
Buiten het vissen zelf vormt ook de grote hoeveelheid achtergelaten visnetten een groot probleem. Vergeten binnen te halen, zoekgeraakt, losgeschoten of weggegooid, er drijven duizenden visnetten stuurloos in de oceanen; het zogenaamde ‘ghost fishing‘. Ook verlaten fuiken en stukken sleepnet behoren tot deze categorie, en kosten jaarlijks het leven van vele verstrikte waterdieren en vogels. Zo heeft maarliefst 60% van de walvissen littekens van eerdere verstrikkingen.
Verstrikte zeeschildpad, afbeelding via NOAA
3. Afval in zee
Cruiseschepen en vissersboten, maar ook gezonken schepen zorgen voor veel afval in zee. Tachtig procent van het afval in zee is echter afkomstig van land. Met name plastic zorgt voor grote problemen, en vormt op sommige plekken zogenaamde ‘plastic soep‘, waarvan één vlek meer dan 20x zo groot als Nederland is. Ruim 80% van de miljoenen tonnen drijvend afval is van dit slecht afbreekbare materiaal, en dat is natuurlijk zorgwekkend. Niet alleen voor vissen, maar ook voor zeevogels, die hier eveneens veel hinder van ondervinden.
Plastic in de oceaan vanuit vissen-oogpunt, afbeelding via Wrakkentochten
4. Verzuring
Eénderde van de CO2 die wereldwijd wordt geproduceerd, wordt door de oceanen opgenomen. Dit heeft er voor gezorgd dat de zee ongeveer 30% in zuurtegraad is gestegen sinds de industriële revolutie. Een stijging die met name een negatieve invloed heeft op de calciumopnamen van koraal, mosselen en plankton. Dit leidt vervolgens weer tot minder voedsel en bescherming voor andere vissoorten.
Koraal bedreigd door calciumtekort, afbeelding via Wikipedia
5. Industriële (olie)rampen
De milieuschade van een lekkende olietanker valt in het niet bij een ramp als op de Deepwater Horizon. Ruim honderd dagen lang stroomde er olie de Golf van Mexico in, naar schatting in totaal zo’n 800 miljoen liter. Helaas is dit niet de enige industriële ramp die schade toebrengt aan de oceanen. Ook de gescheurde olietankers Exxon Valdez (45 miljoen liter) en Atlantic Express (340 miljoen liter), en de eerste Irakoorlog (1,5 miljard liter) zorgden voor enorme zwarte vlekken in zeeën en oceanen.
Brandend olieplatform, afbeelding via The Star
6. Ongecontroleerd massatoerisme
Buiten het massatoerisme aan de kust, zoals de Spaanse Costa’s of de Franse Riviera, kan ook het toerisme onder water schadelijk zijn. Simpele dingen, zoals het verstoren van paringsgebieden, het achterlaten van afval of het meenemen van koraal als ‘souvenir’, hebben al effect op de onderwaternatuur. Tussen 1997 en 2002 is bijvoorbeeld 30% van het koraal in de Rode Zee beschadigd of afgestorven, voornamelijk door slecht gecontroleerd massatoerisme.
Ook scheepsankers brengen schade toe, afbeelding via NOAA
7. Kwikoverschot en zuurstofgebrek
De afgelopen 20 jaar is de hoeveelheid kwik in de oceanen met liefst 30% gestegen, en het zal alleen nog maar verder stijgen. Dit gif is niet alleen schadelijk voor vissen, maar ook voor de mens, aangezien vis tot ons voedsel behoort. De hoofdoorzaak hiervan is de industrie, die er overigens ook voor zorgt dat sommige gebieden (vooral riviermondingen) zogenaamde ‘dead zones‘ worden. Door een zuurstofgebrek wordt het leven onder water in deze gebieden bijna onmogelijk.
Dead zones wereldwijd, via AfricaGeographic
8. Haaien-, dolfijnen en walvisjacht
Eén van de meest onnodige, maar ook één van de meest gruwelijke bedreigingen voor het leven in de oceaan, is de jacht op haaien en walvissen. Met name in de zeeën in het verre oosten wordt op haaien gejaagd, waarbij de vinnen worden afgesneden voor de bekende haaienvinnensoep, en de vinloze haaien nog levend de zee weer worden ingegooid. In deze regio dreigt hierdoor een tekort aan roofvissen te ontstaan, wat de vissenpopulatie ernstig kan bedreigen.
Eenzelfde bedreiging komt door de jacht op walvissen en dolfijnen, die vooral in dezelfde streken voorkomt. Meer over deze onnodige jacht vind je op Stop Shark Finning en Stop de Walvisjacht.
In beslag genomen haaienvinnen, via Carl Safina
Wat kun je doen
Toegegeven, de (voornamelijk) Japanners zullen niet snel hun vreemde, lugubere gewoonten opgeven, en geld zal voor de industrie altijd een belangrijkere drijfveer zijn dan milieu. Toch zijn er genoeg dingen die je kunt doen om zeevervuiling tegen te gaan of op te ruimen, al is het op kleine(re) schaal.
Uiteraard begint dit bij verantwoord duiken en milieubewust leven, maar ook iets als Duik de Noordzee Schoon is een ontzettend goed initiatief. Daarnaast is het voornamelijk een kwestie van bewustwording creëren.
Stuur dit bericht dus door naar vrienden, ‘like’ het via Facebook, verspreid het via Twitter, en help zo een begin te maken aan de opruiming. Want als iederéén zou weten hoe slecht het gesteld is met de zeeën, zou het een stuk hoger staan op nationale en internationale agenda’s.
Het blijft een van de meest fascinerende dieren ter wereld: de haai. Sierlijk, doelgericht, bijna majestueus zwemt de haai rond. Zoekend naar een prooi, rustend, of onderzoekend wat dat vreemde figuur met die flippers in zijn territorium komt doen. En als dat vreemde figuur toevallig een onderwatercamera bij zich heeft, kan dat mooie plaatjes opleveren.
Caribische rifhaai
Foto’s via Kevin Bryant
Als je ongewervelden niet meerekent, is meer dan de helft van alle diersoorten een vissoort. Er bestaan liefst 25 duizend soorten, dus is het niet verwonderlijk dat je de meeste visfamilies waarschijnlijk nog niet bent tegengekomen onder water.
Onder de vele vissoorten bevinden zich ook een aantal hele aparte exemplaren, die je niet tijdens iedere duiktocht zult tegenkomen.
1. Mola Mola (maanvis)
De maanvis is, met een gemiddeld gewicht van een ton, de zwaarste beenvis ter wereld.
Zeldzaamheid: Onbekend
Leefgebied: De meeste grote oceanen
Foto via: John Mason
Met een lengte die kan oplopen tot zo’n 18 meter is de Walvishaai de grootste vis ter wereld. Ook de reuzenhaai is, met een lengte tot 12 meter, een enorme vis, maar beide soorten kom je enkel in de oceanische diepten tegen. Wie echter denkt dat alle grote vissen in de zee leven, komt bedrogen uit.
In Chinese, Russische en Zuid Amerikaanse rivieren kun je kolossale zoetwatervissen tegenkomen, waarvan sommige zo lang zijn als een kleine vrachtwagen. De tien langste zoetwatervissoorten zijn;
10. Hucho Taimen (2,1 meter)
Foto via Fly Fishing Russia