Afgelopen december werden duikers in Egypte opgeschrikt door een vijftal aanvallen door haaien, waarbij zelfs een dode viel. De kust bij Sharm el Sheikh ging er zelfs even tijdelijk voor dicht. Vervolgens zorgt een opstand tegen de Egyptische regering voor wekenlange onrust – veel slechter kun je het als duikbestemming niet treffen.
Het duiktoerisme in Egypte krabbelt langzaamaan weer op, maar het zal nog tot minimaal na de zomer duren voordat het niveau van vorig jaar weer bereikt is. Dit blijkt uit onderzoek van onze redactie, dat werd bevestigd bij navraag bij een aantal aanbieders van duikreizen, waaronder het Amsterdamse Diving Adventures.
Om de haaiaanvallen maken de meeste duiktoeristen zich niet echt druk (slechts 5% van de ondervraagden maakt zich hier zorgen over), maar de onrust in de Arabische Wereld zorgt toch voor onzekerheid en onduidelijkheid bij meer dan de helft van de respondenten.
Op veel stranden in Egypte badplaatsen is het nog steeds erg rustig
De eerste vakantievluchten richting Egypte zijn inmiddels weer vertrokken. De meeste vluchten zitten vol, al is het aanbod een stuk lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Daarnaast zitten onder de vakantiegangers ook reizigers die hun vluchten eerder geannuleerd zagen worden.
Vanwege de relatief lage prijzen en de uitstekende duikvoorzieningen in Egypte zijn er weinig alternatieven voor duikers. Het water van de Middellandse Zee is nog relatief koud, het onderwateraanbod op de Canarische Eilanden is een stuk minder dan in Egypte, en de Cariben en Zuid-Oost Azië zijn een stuk duurder. Mede hierdoor is het aantal boekingen naar de Kaapverdische Eilanden gestegen, terwijl andere duikers wat meer geld uitgeven om naar de Cariben of Zuid-Oost Azië te kunnen trekken, of juist wachten met boeken.
Het is voor de Egyptische bevolking die van het duiktoerisme moet leven te hopen dat het aantal boekingen naar de badplaatsen aan de Rode Zee voor het het naseizoen, dat na de hete zomermaanden valtweer aantrekt, weer aan richting het oude niveau aantrekt. Of zelfs nog beter, doordat mensen die gewacht hebben met boeken dit dan alsnog doen.
Het Great Barrier Reef kennen we nu wel. De Blue Hole? Been there, done that… Het is tijd voor wat nieuws, en gelukkig zijn er nog meer dan genoeg unieke duikplekken op de wereld. Duikvakanties.net schijnt iedere maand haar duiklamp op een ongewone duikplek. Deze maand is dit het onderwaterkerkhof van Miami.
Bij Miami, in de Amerikaanse duikprovincie Florida, krijgt ‘zeemansgraf’ een hele andere betekenis. Op deze plek, dat met 55.000 vierkante meter tevens het grootste door mensen gemaakte rif ter wereld is, kun je jezelf namelijk laten begraven. Het onderwaterkerkhof ligt ongeveer 15 meter onder zeeniveau en was oorspronkelijk bedoeld als replica van de verloren stad Atlantis. Met een onderwaterkerkhof bleek echter meer geld te verdienen, waardoor Neptune Memorial Reef werd geopend.
Afbeeldingen via Elkman en Tiswango
Onder water vind je een koraal dat langzaam begint op te groeien, diverse vissoorten, herinneringsbeelden en versierde graven. Het is hierdoor absoluut een unieke plek om te gaan duiken.
Voor ongeveer 75 Euro boek je in Miami een tochtje om de vissen (of begraven familieleden) in Neptune Memorial Reef te bezoeken. Als je er begraven wilt worden moet je wat dieper in de buidel tasten; dit is namelijk mogelijk vanaf zo’n 2.000 Euro.
De temperatuur van het zeewater is niet alleen van invloed op de vissoorten die je onder water tegenkomt, maar ook op je uitrusting. In tropische wateren heb je uiteraard wat minder temperatuursbescherming nodig dan bij een duik in, pakweg, Noorwegen. Een blik op de gemiddelde watertemperatuur kan je een idee geven van wat je kan verwachten onder water, maar ook van de uitrusting die je nodig zult hebben.
Zeewatertemperatuur wereldwijd, klik voor een vergroting
Wetsuit
In warm water (25 tot 30 graden Celcius) kun je, als je tenminste voor de bescherming en het drijfvermogen een wetsuit wilt dragen, het beste kiezen voor een dikte tussen 0,5 en 3 millimeter. Deze temperaturen vind je echter eigenlijk alleen tijdens de zomer in de tropische gebieden, in de Rode Zee, of in de Caribbean. Een aantal meter onder water is de temperatuur ook al snel een paar graden lager dan aan de oppervlakte.
Bij water van een gemiddelde temperatuur van 20 tot 25 graden kun je beter kiezen voor een iets dikkere wetsuit, van 4 tot 6 millimeter. Dit biedt net wat meer warmte en bescherming, bijvoorbeeld tijdens een zomerse duik in de Middellandse zee.
In water dat kouder is dan 20 graden (bijvoorbeeld Noordzee of IJsselmeer) kun je kiezen voor een 6,5 of 7 millimeter wetsuit, of voor een droogpak.
Uiteraard is de ideale wetsuitdikte afhankelijk van je persoonlijke voorkeur. Heb je het snel koud, of maak je meerdere of langere duik? Neem dan een dikker pak, of trek onder je wetsuit nog een hesje aan. Heb je het juist niet snel koud? Neem dan een pak dat iets dunner is.
Onderwaterwereld
Over het algemeen geldt: hoe warmer het water, hoe beter het zicht, en hoe meer beweging en kleur onder water. Koraal groeit het beste bij hogere temperaturen (minimaal 20 graden), en koraal biedt weer bescherming aan diverse vissoorten. Ook werken riffen en koraal zuiverend, wat het zicht onder water aanzienlijk verbetert.
Dat het zicht in kouder water minder goed is, heeft voornamelijk te maken met de lichtinval van de zon. Hoe rechter de invalshoek, hoe beter (de lichtstralen worden dan minder gebroken door het water oppervlak), wat deels verklaart waarom het zicht rond de evenaar vaak beter is.
Een andere reden hiervoor is de aanwezigheid van zichtvertroebelende plankton en algen. Deze gedijen het beste rond bepaalde temperaturen. Daarnaast bewegen deze organismen, net als zand, langzamer in koud water, dat een hogere dichtheid heeft. Ook dit heeft een negatieve invloed op het zicht.
Doordat het zicht in tropische gebieden beter is, zijn hier de kleuren van de vissoorten ook feller. Hier moeten zij zich immers onderscheiden van anderen om op te vallen, of juist om af te schrikken.
De Rode Zee is, met name voor Europeanen, één van de populairste plekken om te gaan duiken. Hoewel duikongevallen door vissen er zelden voorkomen, is het wel oppassen geblazen onder water. Een pijnlijke hand of voet heb je snel opgelopen, want in de Rode Zee kun je een aantal relatief gevaarlijke vissoorten tegenkomen.
Steenvis
De steenvis is de meest giftige vissoort ter wereld, en komt onder andere in de Rode Zee voor. De giftige stekels van de vis bevinden zich op zijn rug, dus kijk uit waar je je handen of voeten neerzet.
Foto via Julia Sumangil
Koraalduivel
Ook de koraalduivel (en andere schorpioenvissen) is extreem giftig. Deze vissoort wordt niet langer dan 40 centimeter, maar kan uiterst pijnlijke steken uitdelen met zijn stekels.
Foto via Koolpix
Stroomroggen
De meeste stroomroggen gebruiken hun schokkracht, die vaak niet sterker is dan zo’n 40 Volt, enkel voor verdediging. Een Torpedorog gebruikt zijn stroomstoot, die met 220 Volt een stuk sterker is, ook om prooien te verlammen.
Foto via Diver Dave
Murenen
Er zijn elf soorten murenen, die tot zo’n twee meter lang kunnen worden. De meeste murenen zijn vrij aggressief, en een beet kan, door de mild-giftige slijmlaag op de huid van de glibberige roofvis, snel gaan ontsteken.
Foto via Bamb 974
Doktersvissen
De veelkomende doktersvis heeft, als verdediging tegen grote roofvissen, scherpe stekels aan de zijkant van de staartvin. Onoplettendheid bij de aanwezigheid van doktersvissen kan dus zeer pijnlijk zijn.
Foto via Imre onder water
Conus geographus
Deze zeeslakkensoort wordt slechts 20 centimeter groot, maar heeft voldoende gif om vijftien mensen te doden. De Conus Geographus jaagt namelijk met een harpoen, die ook als verdedigingswapen tegen nieuwsgierige duikers gebruikt kan worden.
Foto via Ben Naden
Doornenkroon
Deze stekelige zeester kan zo’n 40 cm lang worden, en heeft 12 tot 18 armen, waarmee de Doornenkroon over koraal en de zeebodem ‘loopt’. Een steek van de veel voorkomende Doornenkroon kan enorm pijnlijk zijn, en gepaard gaan met braken en zwellingen rond de wond.
Foto via Paul Flandinette
Zee-egels
Ook zee-egels zijn bedekt met stekels, die bij sommige zee-egelsoorten erg scherp en giftig kunnen zijn. Oppassen dus rondom het koraal, maar ook als je vanaf het strand het water inloopt.
Foto via Paul Flandinette
Het Great Barrier Reef kennen we nu wel. De Blue Hole? Been there, done that… Het is tijd voor wat nieuws, en gelukkig zijn er nog meer dan genoeg unieke duikplekken op de wereld. Duikvakanties.net schijnt iedere maand haar duiklamp op een ongewone duikplek. Deze maand is dit de unieke onderwaterrivier bij Cenote Angelita in Mexico.
Cenote Angelita is een grot vlakbij de plaatsjes Playa del Carmen en Tulum aan de Mexicaanse Riviera Maya. Na eerst een tochtje door de jungle te hebben gemaakt, kom je bij de ingang van de duikplek. De eerste 30 meter naar beneden is zoet water, met een relatief helder zicht. Daaronder, ongeveer waar de onder water gelegen heuvel Debri begint, gaat het over in zout water met een troebeler zicht. Hier begint de afdaling naar de cenote (een grottype die met name in Mexico voorkomt), waarvan het diepste punt op ongeveer 60 meter ligt.
Hoewel het afdalen tot in de grot enkel is weggelegd voor gevorderde duikers, kan Cenote Angelita ook voor de wat minder ervaren duikers een prima duikplek zijn. Van boven heb je namelijk een prachtig zicht op de vertroebelde, zoute onderlaag, die -mede door de vegetatie en de omgevallgen bomen- net lijkt op een onderwaterrivier.
Bonaire is door de lezers van het Amerikaanse Scuba Diving Magazine uitgeroepen tot de beste duikbestemming in de regio Cariben en de Atlantische Oceaan. In liefst 10 van de 14 categoriën van de prestigieuze Readers’ Choice Award werd Bonaire een podiumplaats toebedeeld, waardoor het eiland met een straatlengte voorsprong won. Met name het macroleven en de gezondheid in het Bonaire National Marine Park (het oudste zeereservaat ter wereld) werd geroemd.
Het veelgeprezen Bonaire National Marine Park, via bearclau
In de regio Indo-Pacific gingen de Galapagos Eilanden met de titel aan de haal, gevolgd door Indonesië en de Filippijnen. Canada was de enigszins verrassende winnaar in de laatste regio, Noord Amerika. De Amerikaanse staten Californië en Florida completeerden de top drie.
Zowel onder water als op het droge is het leven op de Galapagos ongeëvenaard, via Tristan Brown
Bijna driekwart van het wereldoppervlak bestaat uit water, maar het leven in de zeeën en oceanen wordt het door de mens erg moeilijk gemaakt.
Uitgestorven en bedreigde vissoorten, een afname in koralen en riffen en de opwarming van het zeewater zijn slechts enkele voorbeelden van trends, die eigenlijk pas de afgelopen eeuw gestart zijn. En het omkeren ervan lijkt nu al onbegonnen werk. Het grootste probleem is namelijk dat er meerdere oorzaken zijn voor de huidige bedroevende situatie.
1. Overbevissing
Overbevissing is volgens veel marinebiologen het meest schadelijk voor het leven in de zeeën en oceanen. Met name het ondoordacht en op enorme schaal bevissen van visrijke gebieden geeft de onderwaterwereld een dusdanige knauw, dat deze behoorlijk uit balans raakt. En bij onbalans zijn er altijd diersoorten die hun evenwicht verliezen. De afgelopen jaren zijn er al meer dan vijftig vissoorten uitgestorven.
Grootschalige bevissing, afbeelding via Animalfreedom
2. Achtergelaten visnetten
Buiten het vissen zelf vormt ook de grote hoeveelheid achtergelaten visnetten een groot probleem. Vergeten binnen te halen, zoekgeraakt, losgeschoten of weggegooid, er drijven duizenden visnetten stuurloos in de oceanen; het zogenaamde ‘ghost fishing‘. Ook verlaten fuiken en stukken sleepnet behoren tot deze categorie, en kosten jaarlijks het leven van vele verstrikte waterdieren en vogels. Zo heeft maarliefst 60% van de walvissen littekens van eerdere verstrikkingen.
Verstrikte zeeschildpad, afbeelding via NOAA
3. Afval in zee
Cruiseschepen en vissersboten, maar ook gezonken schepen zorgen voor veel afval in zee. Tachtig procent van het afval in zee is echter afkomstig van land. Met name plastic zorgt voor grote problemen, en vormt op sommige plekken zogenaamde ‘plastic soep‘, waarvan één vlek meer dan 20x zo groot als Nederland is. Ruim 80% van de miljoenen tonnen drijvend afval is van dit slecht afbreekbare materiaal, en dat is natuurlijk zorgwekkend. Niet alleen voor vissen, maar ook voor zeevogels, die hier eveneens veel hinder van ondervinden.
Plastic in de oceaan vanuit vissen-oogpunt, afbeelding via Wrakkentochten
4. Verzuring
Eénderde van de CO2 die wereldwijd wordt geproduceerd, wordt door de oceanen opgenomen. Dit heeft er voor gezorgd dat de zee ongeveer 30% in zuurtegraad is gestegen sinds de industriële revolutie. Een stijging die met name een negatieve invloed heeft op de calciumopnamen van koraal, mosselen en plankton. Dit leidt vervolgens weer tot minder voedsel en bescherming voor andere vissoorten.
Koraal bedreigd door calciumtekort, afbeelding via Wikipedia
5. Industriële (olie)rampen
De milieuschade van een lekkende olietanker valt in het niet bij een ramp als op de Deepwater Horizon. Ruim honderd dagen lang stroomde er olie de Golf van Mexico in, naar schatting in totaal zo’n 800 miljoen liter. Helaas is dit niet de enige industriële ramp die schade toebrengt aan de oceanen. Ook de gescheurde olietankers Exxon Valdez (45 miljoen liter) en Atlantic Express (340 miljoen liter), en de eerste Irakoorlog (1,5 miljard liter) zorgden voor enorme zwarte vlekken in zeeën en oceanen.
Brandend olieplatform, afbeelding via The Star
6. Ongecontroleerd massatoerisme
Buiten het massatoerisme aan de kust, zoals de Spaanse Costa’s of de Franse Riviera, kan ook het toerisme onder water schadelijk zijn. Simpele dingen, zoals het verstoren van paringsgebieden, het achterlaten van afval of het meenemen van koraal als ‘souvenir’, hebben al effect op de onderwaternatuur. Tussen 1997 en 2002 is bijvoorbeeld 30% van het koraal in de Rode Zee beschadigd of afgestorven, voornamelijk door slecht gecontroleerd massatoerisme.
Ook scheepsankers brengen schade toe, afbeelding via NOAA
7. Kwikoverschot en zuurstofgebrek
De afgelopen 20 jaar is de hoeveelheid kwik in de oceanen met liefst 30% gestegen, en het zal alleen nog maar verder stijgen. Dit gif is niet alleen schadelijk voor vissen, maar ook voor de mens, aangezien vis tot ons voedsel behoort. De hoofdoorzaak hiervan is de industrie, die er overigens ook voor zorgt dat sommige gebieden (vooral riviermondingen) zogenaamde ‘dead zones‘ worden. Door een zuurstofgebrek wordt het leven onder water in deze gebieden bijna onmogelijk.
Dead zones wereldwijd, via AfricaGeographic
8. Haaien-, dolfijnen en walvisjacht
Eén van de meest onnodige, maar ook één van de meest gruwelijke bedreigingen voor het leven in de oceaan, is de jacht op haaien en walvissen. Met name in de zeeën in het verre oosten wordt op haaien gejaagd, waarbij de vinnen worden afgesneden voor de bekende haaienvinnensoep, en de vinloze haaien nog levend de zee weer worden ingegooid. In deze regio dreigt hierdoor een tekort aan roofvissen te ontstaan, wat de vissenpopulatie ernstig kan bedreigen.
Eenzelfde bedreiging komt door de jacht op walvissen en dolfijnen, die vooral in dezelfde streken voorkomt. Meer over deze onnodige jacht vind je op Stop Shark Finning en Stop de Walvisjacht.
In beslag genomen haaienvinnen, via Carl Safina
Wat kun je doen
Toegegeven, de (voornamelijk) Japanners zullen niet snel hun vreemde, lugubere gewoonten opgeven, en geld zal voor de industrie altijd een belangrijkere drijfveer zijn dan milieu. Toch zijn er genoeg dingen die je kunt doen om zeevervuiling tegen te gaan of op te ruimen, al is het op kleine(re) schaal.
Uiteraard begint dit bij verantwoord duiken en milieubewust leven, maar ook iets als Duik de Noordzee Schoon is een ontzettend goed initiatief. Daarnaast is het voornamelijk een kwestie van bewustwording creëren.
Stuur dit bericht dus door naar vrienden, ‘like’ het via Facebook, verspreid het via Twitter, en help zo een begin te maken aan de opruiming. Want als iederéén zou weten hoe slecht het gesteld is met de zeeën, zou het een stuk hoger staan op nationale en internationale agenda’s.
Het blijft een van de meest fascinerende dieren ter wereld: de haai. Sierlijk, doelgericht, bijna majestueus zwemt de haai rond. Zoekend naar een prooi, rustend, of onderzoekend wat dat vreemde figuur met die flippers in zijn territorium komt doen. En als dat vreemde figuur toevallig een onderwatercamera bij zich heeft, kan dat mooie plaatjes opleveren.
Caribische rifhaai
Foto’s via Kevin Bryant
Het Great Barrier Reef kennen we nu wel. De Blue Hole? Been there, done that… Het is tijd voor wat nieuws, en gelukkig zijn er nog meer dan genoeg unieke duikplekken op de wereld. Duikvakanties.net schijnt iedere maand haar duiklamp op een ongewone duikplek. Deze maand is dit de Mahengetang Vulkaan in Indonesië.
Bij Siau , onderdeel van de Sangihe-eilanden, die deel uitmaken van de Molukken, vind je één van de weinige actieve onderwatervulkanen waar je kunt duiken. Bij laag water ligt de top van de vulkaan slechts 5 meter onder water, de voet van de vulkaan ligt ongeveer 400 meter dieper. Aangezien er water van zo’n 40 graden Celcius uit kleine scheuren en kraters stroomt, is wat extra beschermende kleding geen overbodige luxe.
Ondanks de sterke stroming groeien er voldoende sponzen en koraal op de vruchtbare vulkaangrond, wat weer bescherming biedt aan diverse vissoorten.
Ken jij ook een aparte duikplek? Deel deze gerust, en wie weet is het de volgende Ongewone Duikplek van de Maand!